A kabonganai taian botnet taian cybercriminal, ni kabuta nako taian email aika a kewe, taian virus – n aron spyware, iraeakin rongorongom ke kabonganakina ibukin te mwakuri ni kimoa, uruakan taian kombiutaao server, ao ai karaoan te mwakuri n urubwai ae te DDoS (distributed denial of service – te mwakuri n urubwai nakon ana network te computer).
N tabetai ko kona n ataia ae e a rotaki am kombiutangkana e a rang waereme mwakurina. Ngkana e reke aio, karaoa te tutuo n am kombiuta(scan), ke ngkana ko nanououa reitaki ma te IT (te tia rabakau n te computer).
E na kanga am kombiutan riki bwa mwangan te botnet
E kona am kombiutan riki bwa mwangan te botnet n ti te arona ma are ngkana a rotaki n te malware:
- Man kaukan taian attachment n te email aika a iri ma te malware ae reke man te Trojan horse program. N te aro aei, ao e kona te Trojan ni kamauna i bon irouna ngkana e a rotaki te computer, ke e bon tiku n arona n kakaboua ao kateimatoa ana module (waaki) te malware.
- Man kawaran taian website aika a rotaki n te malware. E kona n reke aio man kaukan taian toma (links) inanon taian email ke katanoata n te tabo n reitaki online, ke man kawaran ao kabonganan taian website aika a tia n rotaki.
- Peer-to-peer (P2P) – butinako man teuana te kombiutanakon teuana rinanon te network, bwaai ni kawakin file aika a tia n rotaki ke te internet.
Kanganga
- E rotaki am network n te spyware ngaia are e a kona n rinnako n am data ao transaction (mwiin am karaai mwane).
- A kona ni kabonganaki am kombiutaibukin kabutaan taian email aika a aki raraoi kanoaia.
- E kona ni kabonganaki am kombiutaibukin uruakan kombiutaake tabeua n te adware (te software are e kaotii katanoata aika a kamwamwane ngkana ko online).
- A kona ni kabonganaki am kombiutaibukin mwakuri ni ira, ike e kona iai n kawari taian website n akean am atatai ibukin karaoan te web traffic (mwaitin rongorongo ake a kanakoaki ao karekeaki irouia taan roko n te website) ae e aki koaua.
- A kona ni kabonganaki am kombiutaibukin te mwakuri n urubwai DDoS (distributed denial of service), ike:
- System aika a mwaiti a karawata uotan te webserver bwa e aonga n aki kona uotana ao n aki kona ni karaoa ana mwakuri aika a riai, ke
- System aika a mwaiti a karaoi mwakuri ni ioawa n aron katataan te tareboon ae e aki kainanoaki nakon te aomata.
Kawakinan am botaki n mwakuri
- Rinea te software ibukin kamanoam n te internet ae e botau ma kainanon am botaki n mwakuri, ao taraia raoi bwa e kakabouaki ao e maiu n taainako.
- Kanakoa te antivirus program imwain ae ko karina teuana riki.
- Tai kauki bwaai aika a iri ma te email mai iroun te aomata ke te tabo ae ko aki kina, nanououa irouna ke ko aki onimakinna.
- Tai kauki taian link inanon te email ke katanoata n taabo n reitaki online mai iroun te aomata ke te tabo ae ko aki kina, nanououa irouna ke ko aki onimakinna.
- Uringnga bwa taian email aika a tara n kanakoaki mai irouia raoraom ke raom ni mwakuri – e ngae ngkana a kabonganai taian address aika a eti – a kona naba n tia n rotaki man te malware, ke a tia ni ibitaki aia address irouia taan ira.
- Taratara raoi ngkana ko kabonganai bwaai aika a toma n te USB (n aron te memory sticks, external hard drives, MP3 players) bwa a rang ataaki ae taan uota te malware.
- Taratara raoi ngkana ko kabonganai taian CD/DVD bwa a kona naba n uoti taian virus.
- Tai kauka te file mai irouia kambwana aika a kawakina ao ni kamwainga te file online n aron Hightail (ae ataaki ngkoa n arana ae YouSendlt) ao te Dropbox are e a tia ni katokaki iroun te aomata ke te tabo ae ko aki kina, nanououa irouna ke ko aki onimakinna.
- Kamaiua te macro protection n ana application te Microsoft Office n aron te Word ao te Excel.
- Tii kaboa te software ae e kinaaki man kambwana aika a onimakinaki ao taraia raoi bwa e na kakabouaki n taainako.
- Ngkana ko download te software ae akea boona, karaoia ma te taratara raoi.