N tabetai, bon ti nambwan te keypad iaon te kombiuta are e rang kakabonganaki ibukin karinan te PIN n te kabwakamwane nakoia taan ioawa. Iai naba te bukibuki ibukin te mwakuri ae tabuaki iaan te tua ke tamnein te bwaitingako ae kona n oti n tabetai n te locked screen, n te aro are e a rang kanganga irouia taan kabongana te kombiuta bwa a na bubuti buokaia irouia tabeman, ngaia are a waekoa ni kabwakamwane nakon te ransom.
E kona n rotaki am kombiuta n te ransomware ngkana ngke ke raom ni mwakuri tiaki nanomi ni kan:
- Kauka te attachment n te email ae e kona ni karekea te kanganga.
- Kauka te link ae buakaka n te email, rongorongo aika a kataweaki, te tabo n reitaki, ke tabeua riki website.
- Kawara te website ae e buakaka.
- Kauki files aika a tia n rotaki man web-based digital file delivery websites, n aron HighTail (arana mai mwaina YouSendIt) ke Dropbox)
- Kauki macro aika a buakaka n taian application documents n aron word-processing spreadsheets etc).
- Katomai bwaai aika a toma n te USB ae a rotaki (n aron memory sticks, external hard drives, MP3 players).
- Karinakin CDs/DVDs aika a buakaka iaon kombiuta
Kanganga
- Te aki manga kona n kauki files ke functions iaon kombiuta aika a tia n rotaki.
- Te teimatoa n aki kona n kauki oin am files ke functions e ngae ngkana ko a tia ni kabwaka te mwane nakon te ransom.
Totokoan ransomware
- Tai kaekai ke kauki links aika a iri ma emails aika a aki tangiraki ke spam emails man kambwana ke aomata aika ko aki kinaia.
- Ti nakon websites aika ko ataia bwa a kinaaki.
- Kakaboua am software ao apps n taainako n ikotaki ma operating systems – n te tai ae e waekoa.
- Taraia raoi bwa a mwakuri ao ni kabouaki am internet security software ao firewall imwain ae ko online.
- Kabongana n taainako bwaai ni backup riki aika a automatic aika a online nakoia taabo ni mwakuri aika a kona ni kaitarai kainnanon am botaki ni mwakuri ao a kona karekea te access ae e tawe ao e e bebete nakon am backed up data.
Ngkana iai te ramsomware iaon am kombiuta
- Ngkana ko na kakaea ao n kamaunai ransomware ao software aika a buakaka aika a tia ni karinaki n kombiuta, kabira te full system scan ma te security solution ae e botau ao n tia kabouaki.
- Ngkana a tia n rokanaki kombiuta iroun te ransomware, karekea te buoka mai irouia taan rabakau aika a onimakinaki. E ngae n anne, e bon kona naba n ae ko aki kona ni manga access am files.