English

Data Encrypting (Tieintinakin te data nakon te code bwa e na kanganga niniakina)

Ngkana am rongorongo ae na riai n raba man aki ataki ao am mamaroro (te katoto emails) a tia n rinnakoaki irouia koraki ke rabwata ae akea kariaiakaia n nori, te kanganga e na bon nang urubwai….te babakanikawai, kimoan kinakim ma rongorongom, te mwakuri ni karaba ibukin karekean rongorongo aika ana riai n raba ke n aki ataki (espionage), ao aki iran te tua ibukin kamanoan taian data bon katoto aika a nang okioki. Ngkana am bitineti iai ana data ae riai n raba ke n aki ataki ao/ke e kanakoan ao reken confidential emails, ko riai ni iangoa te encryption bwa am anga ni kamanoi am data ngkana iai ae kataia n rinnako ma n ninia. 

E kanga ni mwakuri te encryption

E nang rawata taian kawai ibukin te encryption ao bwai ni mwakuri aika tauraoi, ni kabane ao a kabongana t encryption ke decryption key ae a rekereke imarenaia. Te rongorongo ae e na encrypted e encoded ni kabonganan te algorithm (mathematical formula), bwa e na kanganga warekana irouia aomata aika akea kariaiakaia ni wareka te rongorongo anne.

Encryption ao decryption e karaoaki ni kabonganan te software ae e bae n tia n rin i aon te kaombiuta n taian files ke emails aika a kanakoaki maiai – ao e kaukaki maiai – ke man te encryption key ae roko ma rabwatan te data. Te mode ao te level of encryption ae rineaki e riai n ataki man ana sensitivity te data ae rekereke iai. N te tua ae tabangaki, rawatan mwaitin te bits ae kabonganaki ibukin te encryption bon matoatoana naba n aki kona n ataki. Te 128-bit encryption e matoatoa riki nakon te 64-bit.

Kabonganan taian kawai (techniqes) ibukin te encryption e kona naba ni kabonganaki n kakoaua bwa e roko maia te email ao  tera kanoana.

Encryption e kona naba n kabonganaki ibukin taian website ae a karaoa te bitineti online ao ibukin kamanoan ao tararuan te wireless networking ao remote access, n totokoa te kakauongo nakon te bwai ae taekinaki (eavesdropping) ao te katoto (spoofing).

Rinean te encryption

Kabonganan te encryption software e nang baiti ao e nang kakai ota te aba iai. Wakinan te encryption software, ma e kona n nang kanganga makuriana ke arona (technically challenging) e bon nakon te IT infrastructure n te software naba. Ko bon riai n rinea am encryption software ae e bon tau ibukin kainanoana ao ibukin te rinan ni kanganga. Ko bon bae naba n riai bwa ko na reitaki ma te third party IT support provider ke te security specialist.

Jagon Baster

Encryption

Te mwakuri ae bita te data nakon te cipher text (te aekaki ni code) ni kamanoa bwa e na aki ataki nanona irouia party aika akea kariaiakaia.

Decryption

Te waaki ni bibitakin taian encrypted data n okiran are bon oin arona.