English

Babakanikawai

Taian bitineti ao rabwata tabeua a kona n rotaki n aekakin nako te babakanikawaiao e nang kakawaki bwa ko na atai kanganga n am rabwata (organisation) ae ko mena iaiao ko na kanga n ataia ao n totokoia. 

Taian Kanganga

  • Taan mwakuri ao/ke taan mwakuri aika kakabouaki manin mwakuria (contractersaika kabanea ana mwane te kambwana ibukin kabwaiaia. Te katoto 
  • Otanan bwaai ibukin kabonganaia i bon irouia 
  • Otanan bwaai n te mwaiti ae riao ibukin kaboaia taan kabonakoi bwaai n te aro ae aki eti 
  • Kabwakan boon services aika akea rabwataia ibukin kabwakamwane aika aki eti.   
  • Te boraraoi i aon irakean boon bwaai ibukin bwakamwane aika aki eti. 
  • Taan babakanikawai a katea te merchant account ian aran am kambwana ao a kariaia otanan bwaai aika aki kabonakoi. 
  • Taan babakanikawai a rinnako n am website n karaai taian order nakon aia server.  
  • Taan babakanikawai a karikia bwa taian director n te kabwanaao a kaibibiti naba taian director ao te tabo are e tei iai te bitineti. 
  • Ana riboti te kambwanaaraia taan mwakurirongorongon te account n te bangke ao tabeua rongorongo aika kakawaki a kimoaki irouia aomata aika a taratarai aekan rongorongo aikai n te tabo mange. 
  • Bwaai aika otanaki man te account ae kewe ke man taian credit card aika kimoaki. 
  • Kaokan te mwane nakon te card bwa ai mwiia taan kabobwai aika babakanikawai a bukinna bwa angkoa bwaai aike a kabooi aki tau ke aki reke irouia. 
  • Bwaai ni bobwai ae ko kanakoi a oneaki mwia ni bwai aika kewe (fake) ngkana a kaokaki 
  • Phishing (emails aika kewe), vishing (texts aika keweao taian mwakuri ni ioawa n te social engineering ae a kaumakiko ma raom ni mwakuri/reirei bwa ko na kaota rongorongom aika a riai n raba man aki ataki bwa aonga ni karaoa aia mwakuri ni babakanikawai. 
  • Aomata aika nakon te website (website traffic) a karaiaki nakon te site ae kewe ma te address e titebo (te katoto, ma ana spelling te site ae e bure ti teutana). 
  • ID passes, passwords ke rongorogo aika kaineti nakon temanna ma temanna a kimoaki irouia taana makuri (contractors ke tradesmen) aika taan kewe 

Kamanoa am organisation

  • Tuoa am account n te bangke ao ana riboti am kambwana n nori bwaai aika ko aki nang kakaraoi ni katoa tai. 
  • Ni katoa tai ao kabaranta ke katitaboa mwin karinmwane ao bumwane n te bangke ao mwin kabonganan ana credit card te kambwana 
  • Kaungaia taan mwakuritaan bobwaitaan kabonakoi bwaai ao aia itoman bitineti n ribotini bwaai aika riki aika aki nang ririki. 
  • Kamatairikiko nakon rinia tabo aika boou aika a kuri n titebo ma am bitineti ke tabo n makuriIangoa karinan (registering) misspellings aika a nang okioki ao kakaokoron aran am kambwana. 
  • Korokoroi taian bebwa aika iai rongorongo aika kakawaki i aona imwain ae ko karenakoi 
  • Karaoi kainibaire bwa antai ae e kona n otani bwaai ibukin te kambwanaKabongana kawain otanakin bwaai (purchase order system) ae kinaki. 
  • Karekei references ao iangoa tuoaia taan mwakuri ke contractors aika boou. 
  • Karaoa te credit checks (tutuoi aoia taan bobwai aika boou ao tuoa rongorongoia (contact details) bwa ana bon koaua. 
  • Kaeka te bubuti ibukin tangiran okin te mwane ibukin te bwai ae e a tia ni kaboaki (payment card chargebacks) n te tai ae waekoa. 
  • Karaoa kamatoan tokin mwaitin te credit. 
  • Karaoa tokin mwaitin ae ko kona ni butiakaraia ao kabwakamwane man am account n te bangkeIangoia bwa uoman ae kona ni butakaraia ke ni kabwakamwane, n te aro ae titebo ma ae karaoaki ae uoman ae kainanoaki bwa e na tiaina te cheque. 
  • Ibukia taan bobwai aika aki kinaki ao akea mwin aia karinmwane ke bumwanetuangia bwa a na kabwaka moa boon aia bwai are a kaboi imwain ae e kanakoaki nakoia. 
  • Karaoa te credit check i aoia taan kabonakoi bwaai aika boou ao toaia ni bitinetiao tuoa rongorongoia (contact details) ibukin kakoaua 
  • Ngkana kabonakoan bwaai online, karekei kakoauaia taan bobwai aika boou ni kabonganan te bwai ni kakoaua n aekakin Address Verification Service, ke Verified by Visa/MasterCrd SecureCode. E mwaiti taian commercial providers ae a karaoa kakaean te kakoaua 
  • Taraia bwa aron kamanoa am kaombiuta e bwanin raoi ni ikotaki ma te antivirus/antispyware ao taian firewalls a mwakuri man tia ni kabouakiao ai kabonganan passwords aika a kanganga atakiaAikai aika ana kamanoko man taian waaki ni ioawa aika mwaiti online. 

Ngkana am organisation e a tia ni mwane n te waaki ni babakanikawai aio.

  • Riboti nakon te botaki ni bureitiman. 
  • Karaoi kawai aika baiti ni kauarerekea te urubwai, e ngae ngkana te babakanikawai e karaoaki i nanona ke ma i tinaniku. 
  • Ngkana te babakanikawai e rekereke ma am account n te bangkereitaki ma am bangke n te tai ae waekoa. 

Jagon Baster

Phishing

Te mwakuri ni kakaea te kimoa ike taan ioawa a kairia tenaan user nakon te website ae kairua n te kantaninga are a na reke information aika private n aron tao aran te user ke te passwords.