Angia aomata aika kabongana taabo n reitaki ni karekenano online a kaota rongorongoia aika koaua ao bukin tera a karin. E ngae n anne, ao bon iai naba rongorongo aika ana riai n aki kaotaki. Ko riai n taratara raoi bwa ko na kanga ni kamanoko ao ko na kanga ni kamanoa am bank account ao savings ngkana ko a kaitibo ma aomata online.
Taian Kanganga
- Oin manom i bon iroum ngkana ko a kaitibo raoi ma te aomata ae ko a tia ni kaitibo mangaia online.
- Stalking (te anua ae ririmwiakia ao taratarakia aomata n te tabo are a nako iai ao tera ae a karaoia inanon te tai ae maan) ao harassment (te mwakuri ni ioawa, kabononano, bwainingare ae ea okioki nakon are e taketenaki).
- Te anga ni kamwane ike aomata a bubuti buokaia te mwane ae kona kanakoa nakoia ibukin buokaia n aia kanganga are a mena inanona.
- Aomata aika a bukinia bwa tabeman ae bon tiaki ngaiia.
- Spam (maroro/rongorongo, emails ae ko aki kainanoi ao ni kantaningai rokoia), kabonakoan te anga ni kamwane riki te mwakuri ni kamwane/mwanibuaka ae irekereke ma te karekenano.
- Webcam blackmail, ike taan tia kamwane man mwanibuaka a rawei bwaai are ko karaoi i matan am webcam ao a manga kabongana aia rawerawe aikai ni karekemwane maiai.
- Phishing emails aika oangkoa a roko man taian dating sites ae a kaungako bwa kona kaota oin rongorongom.
- Koa tia ni mwane man kabonganan websites are aongkoa bon taian dating sites aika koaua.
- Kimoakin am mwane ngkana ko aki kabongana te link ae mano ngkana ko karaoa am payments online.
- Kabonganan taian dating sites aika akea koauaia aika:
- Karaoaki man profiles aika a kewe ike ko taku bwa te aomata are koa tia ni kaitibo mangaia e boni kamwakuraki man te site anne e teimatoa n tatautauko bwa e aonga n teimatoa am kabwaka mwane.
- Katoka kanakoakin am contacts ao maroro imwin naba ae ko tia ni kabwaka am fee bwa ana roko iroum.
Ira te ibuobuoki aio ibukin te dating online ae mano
Karaoa am online dating profile: kamanoa oin rongorongom.
Tai kaotiko
-Kakaea am username ae ko na aki kona n ataki iai. Tai karina am kauoua n ara ke rongorongo ae ko na ataki iai n aron am tabo ni mwakuri n am profile ke ngkana ko moan karaoa am reitaki.
-Uringa bwa usernames a tara ni kabwakabwaka a kona ni manga ni karioi iango aika aki raraoi.
-Kawakina raoi rongorongom bwa e na aki ataki. Bon ti ngkoe ae ko kona n tibwa rongorongom n te tai are ko taku ao n te kawai are ko taku. Tai karini rongorongo n aron am email address, am tabo ni maeka ao am nambwa n tareboon n am profile ke n am reitaki. Karaoa te reitaki ae e aki katawe ao ko kona ni manga tibwai ke ni kaoti riki rongorongom ngkana ko a bon ataia ae ko a mwengaraoi ni karaoia. E nang kanganga ae ko na manga kaoki rongorongom ngkana ko a tia n anganako.
-Katoka te reitaki ma aomata aika a kataia ni imanonoiko bwa ko na kaota rongorongom ke rongorongon am mwane ke aika a kataia ni mwantiakaiko bwa ko na angania. Ngkana e riki aio, reitaki ma te dating provider bwa tiaki ti ibukin kamanoam ma bon ibukia aomata aika kabongana naba te site.
Password & Security
– Taratara raoi ngkana ko rinnako n am account man te kaombiuta ae kabonganaki iroun te botannaomata ke e tibwaki bwa ana akea ae kona n nora ke n rawea am password ke rongorongom.
– Taratara raoi ngkana ko kauka te email attacments ae e roko mairoun te aomata ae ko a tibwa kaitibo mangaia.
-Taraia bwa am internet security software (software ae tararua am internet) e mwakuri ao e a tia ni kabouaki – e tuai bane taina (up to date).
Te reitaki ma aomata aika boou online.
Karekea kinakia aomata, bon ana am tai ni kinaia ao onimakina are mairoum. Waki ma te taratara raoi ao karekea kinakin te aomata imwain ae ko reitaki mangaia i tinanikun te dating site. Botaki aika karaoa te dating online a karaoi naba tabo ni maroro aika tararuaki raoi bwa ko na maroro ma ni kinaia aomata n te aro ae mano. A karaoi aikai bwa ko na mano, ma n tiaki ae ko na kareke mwane. Kabongana aia tabo aio ao te tararua ae a karaoia. Ngkana ko baireaia bwa ko nang tibwa am email address, ko kona n iangoa karekean teuana te email address ae kaokoro ao ae e aki kona n ataki.
Bon anaa am tai
-N tabetai ngkana ko a nang kukurei ibukin temanna te aomata, are inanom e kona ni manga mangao ma am namakin ae korakora. Bon anaa am tai ngkana ko na taetae ibukim. Ko aki tangiria bwa ko na karakina aron maeum n am moan tai ni maroro – ao ko na bon riai n aki. E mwaiti te tai ni tibwa rongorongom ngkana am reitaki e a moanna riki n rikirake.
Tabe ibukim ao karaoa am kakae
-Botaki aika a karaoi taabo n date online iai tokin aia kona n tuoa rongorongoia taian kabongana te site ao n tuoa rongorongoia are a kaotia. Aki kona ni karaoa te tutuo iaon temanna ma temanna n ataia bwa a tia ni karaoa te mwakuri ae urua te tua mai mwaina ke a tuai. Ngaia are, tai karekea iroum te iango ae kairua ibukin te tararua ibukina bwa ko mena iaon te dating site: bon karaoa am kakae ibon iroum n ata riki rongorongon temanna ao karaoa am babaire ae ko a iangoa te kaitibo. Tuoia bwa te aomata ae ko nano irouna e mena naba n taabo n reitaki online aika tabeua n aron Facebook, karaoa am kakae iaon te website anne n noria ngkana iai naba mwin te aomata anne online, ao ngkana e angaraoi kabongana te google image search n tuoa tamneina iaon te profile.
Te bubuti te mwane bon ngaia te red light (ataakin ae iai te mwakuri ni kamwane ae ena karaoaki).
-E aera bwa temanna te aomata e na tangoa te mwane mairoun temanna ae a tuai ni kaitibo mangaia mai imwaina, ke ngkana a tibwa moan kaitibo? Bon akea bukina ae riai bwa kona tuangaki ibukin am mwane ke rongorongon am mwane, e ngae ngke anganiko aia karaki aika kananokawaki ke katang. Kawakina raoi rongorongon am bank account bwa ena aki ataki n tainako. Katoki reitaki n te tai ae waekoa ao riboti nakon te dating site.
Riboti anua aika aki tamaroa ao aika a karuarua
-Bon akea ae kona ni kariaia taian anua aika kamatauninga, ioawa ao ni kakamaku nakon are a bon kona n kariaia ke ngkana te taetae ma temanna n te bar ke tabo n amarake/mooi. Onimakina are bon mairoum ao waekoa katoka te reitaki ma te aomata ae e ko na n anganiko te namakin ae kamwengabuaka ke kararaoma. Bon tai namakina naba te mama n riboti te kanganga nakon te dating service. Ni karaoan aio ao ko a karaoia naba ibukia taian users aika mwaiti.
Karaoia ma te taratara raoi ngkana kamwa kaitibo
Kaiangoraoiko ao tararuaiko raoi. Te nako n date ma temanna ae boou bon te mwaneka ae kakukurei inanon te reitaki, ma teimatoa n taratara raoi. E ngae ngke ko a namakinna bwa ko a nang rena ma temanna rinanon te email ke te tareboon, ko riai n uringa bwa te aomata anne bon te ianena naba nakoim. Ngaia are e nang kakawaki bwa te kaitibo e ngae ngke am moan ke kanimaua ni kaitibo, ko bon riai naba ni taratara raoi ao iangoi bwai ae ko riai ni karaoi ao n aki.
1.Baireia. Taekinna. Karaoia.
Bon aio am date. Kariaia bwa tera ae kam kaai n tangiria ae e na reke maiai imwain ae kam kaitibo. Tai namakinna bwa ko imanonoaki nakon te kaitibo aio ni karokoa ko a bon tauraoi ao ni mwengaraoi iai, te moan kaitibo ae tawe e tamaroa naba.
- Kaitibon ana tabo te botannaomata. Tiku n ana tabo te botannaomata.
Te kabanea n mano ni babaire bon te kaitibo n ana tabo te botanaomata. Bon iangoa rokom ikekei ao n oki ao tai namakinna ae ko taumatoaki bwa kona okira am auti ma te aomata are ko kaitibo mangaia. Ngkana ko a tauraoi ni kaitibo n tiaki ana tabo te botannaomata, taraia raoi bwa te bwai ae ko kantaningaia e na titebo ma are iroun te aomata ae ko na kaitibo mangaia.
3.Karekea kinakin te aomata, tiaki ana profile.
Te kawai ae aomata a reitaki iai online tiaki titebo ma are a reitaki iai ngkana a boni kaitibo. Tai bwainrang ngkana te aomata ae ko kaitibo mangaia e aki open nakoim ke ngkana te reitaki eaki nang waekoa n rikirake.
4.E aki nakoraoi? Karekea angam ao nako.
Tai namakina te rawawata ngkana ko kauarerekea manin te kaitibo bwa ko aki nano iai. Ko aki bae iroun te aomata are ko kaitibo mangaia e ngae ngke e a nang maan ami tai ni mamaroro ke tera ae kamwa tia ni baireia.
5.Ngkana ko tauaki ke ni karaoaki te mwakuri n tangako nakoim inanon ami tai ni kaitibo, te buoka e tauraoi. E ngae ngke tera ae riki, te mwakuri n tangako n akea am kariaia bon te bure ian te tua. Bureitiman ao iai naba botaki aika aki mwanenaki man te tautaeka aika ana buokiko man boutokaiko.
Totokoaia taan babakanikawai
Te kananokawaki, aomata tiaki raoi ngaia man tarakia. Taabo n reitaki ni karekenano, taabo n reitaki online ao internet services a taketenaki irouia taan tia mwanibuaka. Taan tia babakanikawai a ti tangira te bwai teuana n ti ngaia – te mwane. Aikai katoto n anuaia taan babakanikawai ae kam na taratarai ngkami maiai ao n ribooti:
1.Kaotan te tangira- Ngkana te aomata ae ko rereitaki mangaia e a kaota naba ana tangira nakoim inanon ti tabeua te wiiki (ke tabeua te bong ma te aoa), tarataraiko maiai. Ko riai n kina te aomata ae k ona tangiria rimwi. Maroro iaon te tangira n te tai ae karina e kona n kaotia bwa te aomata anne e kataia n rinnako inanon maeum, ibukina aika aki eti. Kabongana oin wanawanam ao tai maku n taetae nakon raoraom ni karekea te kauoua ni iango.
2.Te bubuti te mwane – Aio e na bon riai n anganiko te namakin ae kararaoma e ngae ngke e roko maia te bubuti anne. Taani babakanikawai a kakaea nanoangakia ma n aia karaki are a tuangko.
- Temannae kan anganiko te mwane – antai ae kona n anga te mwane nakon te aomata ae aki kinaa rinanon taabo n reitaki ni karekenano online? E nang mwaiti aro ni babakanikawai. Aio e bon ti tearona naba ma taian schemes ibukin reken te kaubwai n te tai ae tawe. Ti te aomata ae tangiria bwa ena kaubwai bon te tia babakanikawai ae e tabe ni karaoa te kamwane ibukin am bank details ke rongorongon am mwane.
4.Threats and blackmail – Bon taeka aika a nang aki raoiroi. Ma taan tia babakanikawai a kataia ni karaoi mwakuri ni kakamaku ibukin reken te mwane irouia mairouia aomata ibukin aki kaotan tamnei, webcam footage ke maroro aika a tia n reke irouia mairouia users online.
Ibuobuoki ibukin totokoaia taan babakanikawai
-Bon tai kaeka nakon te bubuti ibukin te mwane.
-Bon tai anganako am bank account ke rongorongona tabeua.
-Tarataraiko man karaki aika kananokawaki, temanna e tuangko bwa e nang kan roko n noriko ma e nang tangira te tangomwane bwa boon ana ticket/visa. Ke karaki ibukin temanna kain ana utu ae e a nang bwaka n aoraki ao e kainanoa te ibuobuoki ibukin kaitaran kabanemwane ibukin aorakina.
-Aio e titebo naba nakoia bitineti aika a bon nang tei ni koaua-ti ngkana iai nako aia raka ni mwane.
-Taratarai raoi profiles aika anganiko te namakin ae rawawata ke n nanoanga – taian ex-serviceman ke aine, ke aika a taku bwa a tibwa mate buia ni kataia n ana nanom n onimakinia man nanoangaia.
–Tai kataia bwa waekoan te tai ena kamatakiko n am babaire. E na bon maan te tai ibukin aekaki n anua aikai n otinako, te tai ngkana koa nang n onimakina te reitaki online ma temanna. Anne naba eaki naba katereia bwa aki kewe.
-Titebo ara kauring aio nakon naba te bubuti ae nang katawe-ibukin te mmwane ae tangiraki inanon te tai ae nang uarereke. Temanna ae e tuangko bwa kona kanakoa te mwane nakoia rinanon te uaereti e nang aki raoiroi.
– Taratara raoi ngkana ko mena inanon te reitaki ma te aomata ae nang kiraroa ana tabo. E kona n riki aikai ma e burenibwai bwa te reitaki aio e na moanaki offline ngaia are e kakawaki te taratara raoi.
–Taraia ngkana te aomata ae ko reitaki mangaia e tara n ae e aki kona n reke ke kanga ai tiaki arona: aomata aika anganiko aia nambwa n tareboon man abaia, aomata aika taraa n aki ataibwai bwa tera ae riki n abara – events, tauan kanoani-bong ao a mwaiti riki, aomata aika tangiria bwa ana kanakoa aia messages n taai aika aki nang kakabonganaki.
-Taratara raoi ngkana iai temanna ae e aki ota te bwai ae taekinna ibukin te bwai ae e tatangiria, ke e kaokioki man aki tomatoma ana maroro. A bae ni baka n aki ongo te titiraki ke a kakaea angaia bwa ana aki kaitibo ke n taetae iaon te tareboon. Aia profile ke aia koroboki e aki raoi eti koreaia.
-Tai tibwa tamneim ke rongorongom aika ana angan temanna te kona bwa ena tautaeka iaom. Aron maeum ae e na aki ataki ena riai ni bon aki ataki ni karokoa koa nang kina raoi temanna ao ni kona ni moana onimakinana inanon te tai.
-Ngkana ko kunea temanna bwa e kataia ni kakamakuko bwa e na anaa am mwane – tai anga am mwane. Are ana manga bon okiriko ibukin riki te mwane. Ribotinna; e ngae ngkana ko namakina te rawawata iai. Iai ana tiim te botaki ni bureitiman ni buakania aomata aika karaoi aikai. Ngaia aika ana kamanoko – ao tabeman riki.
– Tai maku n tuanga raoraom – ngkana koa moana tauan nanom n am reitaki online ke offline, e kona n nang kanganga bwa kona teimatoa n aki reke te namakin iroum. Ngkana te aomata are ko rereitaki ma ngaia e a tara n kararaoma ke n kamimi riki ngkana ea moanna n taetaekina taekan te mwane, iangoia bwa ko na tuanga raoraom ke am koraki ngkana ko tuai n roko n te tai are ko a kantaninga bwa ko nang ribotinna nakon te dating service. Ngkana a tuangko bwa kona riai ni mwawa man te reitaki anne…ongo irouia.
Ribotinan te raraoma ke te kanganga
Tai taku bwa taan tia babakanikawai bon aomata mai kiraroa aika aki ataibwai man aki atai rongorongo. Te mwakuri ni babakanikawai bon te bitineti ae e nang aki raoiroi ma bon te bitineti ibukiia. A kataneiai iaon kawai aika kona nanoangaia n aia karaki, a kataneiai bwa a nang nimamannei ao aomata aika a nang kainanoa te ibuobuoki. A tuangia aomata bwa tera ae a tangiria n ongo.
Ngkana ko kanamakinna bwa te aomata ae ko tataetae mangaia e tara n ae te tia babakanikawai, katoka te mamaroro ao waekoa ribotinna. Ko riai n aki namakina ae ko a burababa ke ni mama ngkana ko ribotina temanna. Tiaki ngkoe te aomata ae kona riai ni mama.
Te mwakuri ni ioawa ke ni kamwengabuaka en a riai ni ribotinaki nakoia bureitiman.