Ibukia aomata ao bitineti aika a uarereke ae tiaki ana bwai te botanaomata, devices aikai a airi ma aia IP cameras ae kabonganaki ibukin te tararua, taratarakia ke noraia ataei aika uarereke (infant monitoring), central heating controllers, television aika toma/set top boxes (te device ae e kabonganaki bwa ko aonga n nora te tamnei iaon am TV), devices ibukin te kakakibotu n taian ruu aika mwaiti, bwaai aika maeu man te iti (man te aitibwaoki nakon te bwai ni katine rawawata nakon te taura are e kona ni manga kauarerekeaki urana ke otamwakana ma e a nang rikirake riki, taian kaa). Ni kabane aikai a nang kabongana ngkai te internet ni kaota aron ana mwakuri te device, ke rikiraken tamaroana, n te tai naba anne. A mwaiti aika – toma nakon te internet rinanon Wi-Fi router n am auti ke n am bitineti, ni angania taan bwaibwai te kona n nora mwakurin tabeua ke bon ni kabane aia devices aikai mai kiraroa man aia mobile ke devices tabeua.
Ibukin botaki ke rabwata aika bubura, taabo ni karao-bwai (manufacturers), taabo ibukin kabutan te iti, energy grid (te network are katomaia aomata ma te iti), taabo ibukin tararuan te mauri ao ai bon taabo aika tabe ma kabutan bao ni mwamwananga e a nang rikirake titebon aron tomaia, karokoan te toma 24/7 nakon te process manager ao nakon te CEO, n taabo are a mena iai n te aonnaba.
Taian Kanganga
E ngae n anne, ibukin ae bwaai aikai a toma ma te internet, n aekakin taian computer ao mobile, a nang kakai niniaki naba ke n rinnako iai aomata n akea am kariaia. Ma te kanganga e nang bubura bwa aki nang ataia aomata ae bwaai aikai a kona naba n niniaki (hacked).
E tara n ae bon akea aomata aika a tangiria n ninia nako am aitibwaoki. Ma, bon iai naba cases aika a tia n riki ae ninian aia IP CCTV cameras aomata ma bitineti ma aia kantaninga ae ana kamwane iaon ana mwakuri te tia bwaibwai ma kain ana utu, ao n tabeua cases e na manga katokaki tamnei aikai online bwa ana noria te koraki. Te kanganga n aio bwa ngkoe ke kain am utu kam kona n tarataraki i nanon mwengam n te aro ae e aki eti.
Tao man am camera ke ana bwai te bitineti aika a tia n niniaki, te kanganga bwa rongorongon mwengam, am bitineti, kain am utu, am taan mwakuri ao taan bobwai (customers) aika ana riai n aki ataki a tia n ataki.
Tararuai ni kabane
Baika ko kaboi aika a kona n toma a riai n baireaki raoi (configured) bwa ana toma ma te router (te networking device ae e kanakoi taian data packets imarenan taian computer networks), ao angina a kainanoa te password, n angia cases ao a kaman karaoaki n te tabo are a karaoaki maiai (factory). Ti kan ibuobuoki bwa kona:
- Bita te password are e a kaman tia n karinaki (default password) nakon teuana ae kanganga atakina ma ko kona n uringa. Kawakina am password i bon iroum. Wareka ara advise iaon passwords ikai.
- Taraia bwa am Wi-Fi e mano nakon WPA2 level ni katoa tai ao tai kaota am code n rinnako nakoia aomata aika akea kariaiakaia bwa ana ataia.
Wareware ao karekea raoi otam ma ana kairiri te tia karaobwai (manufacturer), riki iaon te katomatoma nakon te internet. Ngkana iai te bwai ae e aki ota, reitaki ma te tia karaobwai.