English

Te Download & Tibwatibwakin te File

Te download (anaakin bwaai) man te intanete bon te anga ae e tamaroa ibukin te ongora n kuuna, te tamnei, te takakaro ao tabeua riki bwai ni kakibotu.

Te download e bon kabebetea reken bwaai n aron Word documents, PDFs, tamnei ao tabeua riki files. Angiin naba software ao kakabouakia a kona ngkai n anaaki (downloaded) man te intanete. 

E na riai n aki kaireruaki te downloading ma te streaming. Te streaming bon tibwakin te tamnei, te kuna ke te bwana i aon te intanete bwa ko na mataku ke n ongora iai n te tai are e riki iai. Tiaki n aron te Downloading are a kawakinaki iai bwaai aikai n am kombiuta ibukin kabonganakina rimwi.

Kanganga

  • Karinan taian viruses n am kombiuta n akea te kantaninga – man taian websites ao burokuraem ibukin karaoan te peer-to-peer file sharing.
  • Karinan te adware n akea te kantaninga ni kaoti katanoata aika a kamaraki nano.
  • Kanrinan (installing) te spyware are e na buokia taan kimoa n anai rongorongo aika a rang taburoroko ibukin te karekemwane ke iraeakin rongorongon temanna.
  • Uruakan tuan kabonganan te firewall, riki ngkana a kabonganaki burokuraem ibukin te peer-to-peer file sharing.
  • Anaakin (downloading) bwaai aika a kunuun/ke bwaai aika a katabuakaki n te tua ke viruses aika a rabwataniia n bwaai tabeua.
  • Uruakin tuan te copyright (inaomatan te tia bwaibwai). E ngae ngke e rang kariri anaakin te kuna, tamnei ao software aika aki kaboaki, e bon katabuakaki kaewean bwaai aikai i aan te copyright.

Te Download ae e Mano

  • Taraia raoi bwa a mwakuri ao man tia ni kabouaki am antivirus/antispyware software ao firewall imwain ae ko download.
  • Taratara raoi ngkana ko download taian executable files (.exe). A kabonganaki files aikai n taian burokuraem bwa a na mwakuri i aon am kombiuta. Ma e ngae n anne, a bon rang kakabonganaki naba ibukin uotakin taian virus.
  • Kabonganai websites aika a onimakinaki n download taian burokuraem ma tai kabonganai taian peer-to-peer systems.
  • Taratara raoi ngkana ko download, ibukina bwa iai aomata aika a kona n aranii aia files n bwaai are a bon taku.  Te bwai ae tara n ae te birim ae e boou man tamnein te sci-fi ao ngaia tiaki bwa te birim ae tangako ke te file ae e uota te virus.
  • Tii anai kuna man taian website aika a kakaboaki n aron iTunes, Napster ke aia website taabo ni kabobwai aika a onimakinaki.

Peer-to-peer file sharing ae e Mano

  • Ngkana ko na kabongana te file-sharing software, taraia raoi bwa ko rinea te software ae e mano, karinna n te aro ae e mano ao kabongana raoi.
  • Karinii (install) ana applications (apps) te file sharing ti ngkana a mwakuri ao man tia ni kabouaki am antivirus/antispyware software ao firewall.
  • Karekea ae e premium are e aki mwanenaki n te katanoata, bwa e na kauarerekea te kanganga ae e kona n reke man karinan te adware.
  • Download software ti man aia website taan karaoa te software ke man aia website taan kabonakoi softwares aika a kariaiakaki.
  • Tai kariaia rokoia aomata n am files, ao barongai raoi am burokuraem n te aro are ko ti kona n tibwai files aika ko tangiri ao n aki kaoti nikiran am files ao rongorongom aika a kakawaki. Aio are e na totokoi tibwatibwakin am emails, tamnei, ao rongorongon am mwane ke am mwakuri ma aomata aika ko aki atai tabuaiakaia.
  • Tai tibwai bwai aika a mena i aan tuan te copyright.

A kona ni kuneaki tabeua riki rongorongo ibukin kimoakin te copyright ikai:

FAST: The Federation Against Software Theft (UK site)

FACT: The Federation Against Copyright Theft (UK site)

IFPI: International Federation of the Phonographic Industry.

Jagon Baster

Peer-to-peer

Te network ae kabonganaki n tibwaki iai music ma video files ao applications imarenaia aomata i aon te internet.

.exe file

Executable file: e kabonganaki irouia programs ni karinan ao kabutan te kaombiuta.

Download

Anakin bwaai ma n te internet, aekan bwaai ake a karinaki ma n te email ke ma n te kaombiuta ae kaokoro, ke bon ma n am drive.