English

Tax Scams

Taian emails aika a kewe are aongkoa a roko man aobitin te tax ao ni imanonoiko ibukin kabwaka mwane ke n tuangkoa ibukin te mwane ae e na okiriko (refund),  ea kaman kakaraoaki inanon ririki. Te mwakuri ni kewe aio e nang kakaraoaki irouia taan babakanikawai (scammers). 

Emails aika kewe aikai a kona n reke iroum n taai n aki akaka n te ririki ma a kaoti riki n taai ni katabetabe ike aomata aika mwaiti a iangoa taekan aia tax. Angin emails aika kewe aikai a ribotinaki nakon aobitin te tax ao websites aika karaoa te mwantiaka a bane n kainaki, e nang rikirake inanon te ririki teuana ma teuana.

Taian Kanganga

  • Ngkana ngkoe ae ko kakabwaka am tax ke iai am iwawaki ma aobitin te tax, e kona n reke iroum te email ae kewe n bubutiam ibukin rongorongom aika a riai n aki ataki ae kona anganiia criminals te kona n rinnako n am bangke ke am payment card account
  • Ma, te email e kona n airi ma te attachment ae aongkoa bon te document ae koaua, mangaia e na kairiko nako te virus ae kona ni kabonganaki ni keweniko, ni kimoa kinakim ma rongorongom, e na karaoa te kamwane nakoim ke e na tauko ibukin karekean te mwane ae nang bubura mairoum.

Te kanganga teuana naba bwa kona imanonoaki n te aro ae tamaroa bwa kona kabongana te service ae aki kinaki ao n aki kabongana ana website aobitin te tax. Te service ae e aki kinaki aio e tiati  n te mwait ni mwane ae bubura ibukin services aika karaoaki ae tiati aikai bon akea ke e uarereke man te tautaeka. A kinaki n araia ae copycat websites (websites aika katoto).

Kamanoam i bon iroum

  • Uringa bwa aobitin te tax ke rabwatan te tautaeka tabeua a bon aki kona n tuangko ibukin am tax rebate (te mwane ae kabwakaki nakoim bwa ea nang riao am tax ae ananaki) ke tuam – ke ni bubuti rongorongon am kabwaka mwane – n te email, text ke te post iaon taabo n itoman online (social networking post).
  • Taratarai raoi emails aika:
    • Ana email address te tia kanakoa te email e kaokoro ma ana email address aobitin te tax ke ana website address tabeua botaki aika onimakinaki.
    • A kanakoaki man address aika a bon nang kaokoro ke man webmail address aika akea booia.
    • Aki kabongana te ara, ao a kabonganai  taian kamauri (greeting) aika aki kaineti nakoim n aekakin “Dear Customer”, “Dear Taxpayer” ke bon akea te kamauri.
  • A ikota te namakin ae katawe; te katoto te mwakuri n kakamaku bwa ngkana ko aki waekoa ni mwakuri iaon am account ao e na waekoa ni kainaki ke ko kona n aki karaoa te kabwakamwane (payment) ke okin am mwane (refund)
  • A tuangko rongorongom n aron am username, password ke rongorongon am bangke.
  • Tarataraiko raoi man emails aika airi ma taian attachments. Ngkana ko raraoma ao tai kauka te attachment anne ao kamauna, tai kaeka ao tai forward ti ngkana kona riboti nakon te botaki ae bon kinaki.
  • Taratarai naba taian websites aika katoto (copycat) ae a tiati te mwaiti ni mwane ae bubura ibukin aia services aika a bon aki kaboaki ke a uarereke boia n ana sites te tautaeka. Sites aikai, a kona ni bon aki karaoi services nakoim, e ngae ngke a bon oti iaon Google ke taian search engines tabeua.

See Also...