English

Kimoakin aia Mwane Kaara (Pension)

Te pension e rang bongana ao te bwai ae kakawaki bwa aomata a onimakinna ibukin mauia n taai rimwi. E ngae n anne, n aekan naba bwaai aika kakawaki, a kona naba n riki bwa takete ibukin mwakuri n ribuaka, ioawa ao karikirake aika aki raoiroi. 

Ko riai n ataia bwa ngkana ko karaia am saving n te pension nakon te pension scheme ae aki tauaki raoi mwina, ko kona n iraeaki, ao e kona ni bua am mwane ae mwaiti ao ngkana tiaki ni kabane, ko kona naba ni kaitaraki ma taian tiati aika bati. Taan kimoa iaon te pension a rang wanawana ao n rabakau; a kabonganai anga aika bati n iangoa reken am mwane irouia. Ma e rawata aron kanikina aika a kona ni buokiko n ata te waaki n ira ao arom aika ko kona ni karaoi ni kawakiniko ma iai.

Ko na kanga n ata te mwakuri n ira

Ko riai n iango raoi ngkana:

  • E roko iroum taian tareboon, ke te email ke te text message ae ko aki kantaningai rokoia iroum ke e bon roko kawaram n am auti.
  • E roko iroum anainano bwa ko kona n nora am pension man am kambwana imwain ae ko roko n te ririki ae eti.
  • E roko iroum anainano bwa ko na karaia am mwane nakon teuana te karikirake i tinaniku ma rakana ae 8% ke e raka riki.
  • E roko iroum anainano ke a taekinna nakoim te ”one off investments”, “time boundoffers”, “upfront cash incentives”, “free pension reviews”, “legal loopholes” ke “government initiatives” (baikai bon anainano aika kewe bwa a kamwaneia aomata iai ibukin te mwane).
  • Ko titirakinaki nambwan am tareboon ma am tabo ni maeka ke taekan nako am mwane ngke ko bon ti titiraki rongorongon taian anainano.
  • Ko kairoroaki bwa ko na kabaitia am karaimwane rinanon te meeri ae baiti (courier service) ke bon iroun ae kawariko.
  • Baika ko na riai n atai ae te member ngkoe e tauaki mairoum e ngae ngkana iai ke akea kabwarabwarana.
  • Ko anganaki taekan bwaai n anainano ma e rang karako n oti taian nambwa ibukin te reitaki ma naake ke kambwana aika karaoi anainano aikai.

*N tabeua kanganga- n aron te aoraki – e kona n angaraoi ae e na reke iroum te mwane imwain koron am ririki ni maiu n te pension scheme.  

Kawakiniko man waaki ae kimoan aia mwane kaara

  • Bon tai kaota rongorongom ma rongorongon am mwane nakon te tia tareboon ae ko aki kantaninga tareboniam mairouna, ke ni kaeka te email ke te text ae e roko iroum.
  • Karekei rongorongon te kambwana – kata moa te internet, ma taraiko man taian websites aika a nang anainano tarakia.
  • Ngkana ko aki raoi ata rongorongon te anainano ae roko iroum ke ngkana e a bon aki tara n eti te bwai ae karaoaki, kakaea buokam mairouia aomata aika iai rabakauia iaon aio.
  • Tai kataweaki ke ni kairoroaki ke ni kakamakaki bwa ko na karaoa am babaire ibukin am mwane ni kara.
  • Bon ana am tai n tutuoa imwain ae ko a waaki.

Ngkana e a tia n roko iroum te tareboon ae ko aki kantaningaia ao n kanamakinna bwa te waaki ni kamwane

  • Riboti nakoia bureitiman

Ngkana ko taku bwa e a tia ni kimoaki am mwane ni kara

  • Waekoa reitaki ma te pension scheme are ko karaia te mwane ma iai kona ni katoka te karai mwane anne ngkana e tuai ni karaiaki.
  • Riboti nakoia bureitiman.

See Also...