Taian Kanganga
Ngkana e roko iroum te text ae kewe aongkoa e roko man te rabwata ae onimakinaki ke mairoun temanna ae e a tia ni katotongaki irouia criminals, ni ikotaki ma aikai:
- E reitaki nakoim am bangke ni kaotia bwa iai te kanganga ae riki nakon am account bwa tao iai te mwakuri ae kaoti ae e aki nang ririki ke akea te mwane n am account.
- Te bitineti e anganako vouchers ke gift cards.
- Te technology provider n aekakin Apple ke Google, e tuangko bwa ko riai ni validate am account (kakoaua raoi am account bwa bon am account).
- Ko kaongoaki man te kambwana ae tabena nikiran batia bwa e kainanoaki am kaeka ni kariaia ae e na nikiraki am batia iroum.
- Ko kaongoaki man te rabwata ae tabeakina te tax bwa am tax refund (okin am mwane man aobitin te tax) e a boo taina.
Taian kanganga aikai eaki babane.
Tera rongorongo ni kewe rinanon te text ae nang okioki:
- A tuangko bwa kona nakon te website ke n tareboon nakon nambwan te tareboon ae anganiko.
- A takakaro ma am namakin ao kainanom n aekakin onimakinaia aomata, tararuakim i bon iroum, makum ngkana e nako am mwane, karekean te bwai teuana ibukin te akea, am kariaria ni kunea te bwaka ni boo ke nanom ni kan kunea te tangira ke atakim/kinakim.
A nang kaota kainanoan am kakamwakuri n te tai ae waekoa n totokoa reken te kanganga ke ni mabiao n te anainano. Taian websites are ko a roko iai imwin te reitaki ni kewe nakoim n te text e tuangko rongorongom aika ana bon riai n aki ataaki ke ni karika am mobile are e toma ma te internet bwa e na rotaki n te malware (software are e kona n rinnako n te computer ni karaoa te urubwai). Tatareboon ae ko karaoia ni kaekai texts aikai ko kona ni manga okirai iai ibukin tangiran rongorongom aika ana bon riai n aki ataki, ke te nambwa ae bubura ana tiati ngkana ko tareboon nako iai, e kona ni karika te tiati ae nang bubura ae e a karinaki bwa am tarau n am tareboon.
Tera arom bwa ko na aki reke n te smishing (kimoakin rongorongom ma am mwane rinanon te reitaki n te mobile)
- Tai kauki links n te text ni karokoa ko bon kakoaua 100% bwa bon rongorongo aika koaua.
- Anaa am tai ni iangoia bwa tera ae ko na karaoia imwain ae ko kaeka te text message.
- Bon titirakiniko bwa ngkana te aomata ae reitaki nakoim ae ko onimakinna, ena bon reitaki nakoim rinanon te text?
- Kinai mwakuri ni kakamaku ibukin te kanganga n te mwane ke taian anganano aika a tara ni boni koaua, bwa bon taian raa raoi.
- Ngkana ko raraoma, tareboon nakon te kambwana ke te aomata are e roko mairouna te text ni kakoaua raoi bwa e bon roko mairouia.
- Uringa bwa e ngae ngkana te text message e tara n roko mairoun te aomata ae ko onimakinna, aia nambwa e kona n tia n hacked (niniaki).
- Tai kaeka te text message bwa ngkana ko kaeka ao rongorongom e kona n karinaki nte ‘suckers list’ ike a kona naba n roko iroum text messages aika titebo.
- Reitaki ma am mobile network provider bwa ana buraokinaki taian nambwa aika a karaoi emails aika akea koauaia ni ikotaki ma texts aika kewe.
Ngkana e a tia ni bua am mwane man te mwakuri ni kimoa rinanon te text message ke mwakuri ni kewe
Riboti nakon te botaki ni bureitiman