English

Kabwaka Mwane i aon te Intanete

Kabonganaan te intanete ibukin kabwakakin boon am miita, tareboon, credit card, insurance ao nakoia kambwana riki tabeua, e rang n tawe ao ni kabebetea te mwakuri. Bon te anga naba ae e bebete ao n angaraoi ibukin buotokakin waaki n ibuobuoki nakoia kainnano ke ni boutokaia taan karikirake. E ngae n anne, iai kanganga aika a irekereke ma te kabwaka mwane n te intanete ngaia ae ko riai n taratara raoi ngkana ko karaoia. 

Kanganga

  • Mwakuri n iraa aika a reke man karaoan te kabwaka mwane n taian web pages aika a aki mano.
  • Taian emails aika a kairiko nakon websites aika a karaoaki ibukin anaakin rongorongon am card are ko kabongana ni bobwai.

Kabwaka mwane aika a mano

Te kabwaka mwane n te intanete bon mwangan am boraraoi ma te service provider bwa te kawai teuana ni kabwaka mwane irarikin te Direct Debit ke te cheque. Angin te tai, ko na kina te payee (aomata ke kambwana are ko kabwaka mwane nakoina), ma ko na riai n taratara raoi bwa e bon eti ana website te provider ae ko mena i aona.

  • Uringnga ae e mano riki te bobwai n te credit card man taian mwakuri n iraa nakon anga ni kabwaka mwane riki tabeua.
  • Tuoa raoi rongorongon am kanako mwane imwain ae ko kamatoaa. Taraia raoi bwa e mano te link imwain ae ko karini rongorongon am kanako mwane. Taraia raoi bwa e mano te link, n anga aika uoua:
    • E na riai n iai kanikinaean te roka n te browser window frame, ae e na kaoti ngkana ko kataia n log in ke n register. Taraia raoi bwa e na aki mena te padlock i aon te page n tii ngaia … aio e kona ni kaotia ae te website n iraa.
    • E na riai ana address te website n moanaki ma  ‘https://’. E tei te ‘s’ ibukin te ‘mano’
  • E oti i eta ae e ti mano te link imarenan ma te tia bwaibwai n te website, ma tiaki nanona bwa e a koaua te website anne. Ko na riai n tuoa raoi te address ni kakaea buren te tibering, taeka aika a raka ao characters ao kairuana riki tabeua.
  • Ngkana ko na kanako mwane nakon te temana, kabongana te tabo ni kabwaka mwane ae e mano n aron Paypal – tai kanakoa te mwane nakon aia bank account
  • Tuoa ana kainibaire te website ibukin kawakinan rongorongoia aomata.
  • Log out n taainako man taian sites are ko a tia log in ke n register iai.  E aki tau ti kainakin am browser ibukin kamanoan rongorongom aika a kakawaki.
  • Kawakini am rititi – aika a mena a electronic ke a aki.
  • Tuoa raoi mwin am kabwaka mwane n am credit card ao am bangke imwin am bobwai bwa ko na kakoaua raoi bwa e eti te mwaiti are e anaaki, ao riki, nooria ngkana iai mwakuri ni iraa aika a karaoaki imwin te bobwai.
  • Taraia raoi bwa e mwakuri ao n tia ni kabouaki am software ibukin te antivirus/antispyware ao e maiu am firewall imwain ae ko online.