Taian Kanganga
Bwainaoraki aika kaboaki man taabo aika tiaki raoi taabo ni bwainaoraki a na bon aki raoi raoiroi ibukin kabonganakia. Kaboan bwainaoraki man taabo aikai a karikirakea reken te babakanikawai, te aki nakoraoi, kanganga ke e na kona n rotaki iai te maiu.
Bwainaoraki – a ti riai ni kabonganaki bwainaoraki aika karekeaki mairouia taan mwakuri n te tabo ni kuakua, ake atai aorakim ao man aki kona n anganiko bwainaoraki aika aki tau ke n aki raoiroi ibukim. Ngkana a karaoi am bwainaoraki, aki naba kona n anganiko bwainaoraki aika irengan man aki kona ni kabonganaki n te tai ae ti teuana n te aro are e na karika te kanganga nakoim.
Taian kanganga aika a kona n reke ni kaboakin bwainaoraki man te internet n aron aikai:
- Kabonganan bwainaoraki aika aki kariaiakaki mairoun te tia mwakuri n te tabo ni kuakua.
- Kabonganan bwainaoraki aika a kona n totokoa ana mwakuri te bwainaoraki ae ko bon kabongana – ke kakorakora riki aorakim ke karika aorakim ae bon aki ataki.
- Akea tararuakina ao kawakinana bwa e na teimatoa raoiroina ibukin kabonganana ao man aki omwaka.
- Tiaki oi ni bwainaoraki ao a renganaki ma baika kamamate.
- N aron ae tao iai te poison ibuakona, ao tabeua riki baika aki raoiroi ibukin kabonganana.
- Kabonganan bwainaoraki aika uarereke korakoraia ke e rang korakora – ke bon akea korakoraia.
- Kabonganan bwainaoraki ake a bane taia, ike e aki rang mwakuri.
- Kaboan condoms aika aki raoiroi ke aika aki kona n totokoa reken te bikoukou ma aorakin te wenenibure.
- Kabonganan bwainaoraki aika karaoaki irouia aomata aika akea rabakauia ke n taabo aika barekareka.
- E a bure te bwainaoraki ae kabonganaki ibukin ae akea te reitaki ma bon taan mwakuri ibukin te kuakua.
- Akea tauan mwiin am bobwai ngkana iai te kanganga ae riki.
- Kanganga riki tabeua n irekereke ma kaboan bwainaoraki – ti bwainaoraki man te internet n aron aikai:
- Kimoakin ao katotongan am card.
- Kimoakin rongorongom aika kakawaki.
- Kabonakoan bwainaoraki n te bo ae bobuaka nakon are bon te bo n te pharmacy, e ngae ngke katanoataki bwa e ‘boraoi’.
- Bwaai ni kimoa ao babakanikawai man taian websites, ngkana tao ko nako iai ke n roko rinanon emails ni kewe.
Arom ni kamanoko
- Ko riai n tainako n reitaki nakoia taan rabakau ibukin bwainaoraki ke taan mwakuri n taabo ni bwainaoraki (Pharmacy) ngkana iai am titiraki ibukin te aoraki ke aron tararuakina.
- Tai kaririaki ni kan bwainaorakiko i bon iroum.
Ao ibukin rinanin nako taian bobwai online, e kakawaki bwa ko na tarataraiko raoi man baikai:
- Tai kaeka nakon, ke tai kauka te link ae iai baika ko aki onimakin ke taian email aika ko aki kantaningai rokoia (spam) man taian kambwana aika ko aki kinai.
- Imwain ae ko karaoa am bobwai n am card iaon te website, taraia raoi bwa ko mano n te link anne, n anga aika uoua aikai:
- Taraia bwa e na iai tamnein te roka n te browser, e na kaoti ngkana ko nang log in ke register.
- Taraia raoi bwa te roka anne e aki mena iaon te page….anne ngkanne e kona ni kaotia ae te kewe ke te k moa.
- Ana address te web e na riai n moanaki man ‘https://’. Te ‘s’ e tei ibukin ‘mano’ (secure).
- Te bwai ae taekinaki i eta e katereaki bwa te link imarenam ma te tia bwaibwai n te website e kona ni mano, ma tiaki nanona bwa e rang mano raoi. Ngaia are ko bon riai n tuoa raoi bwa eti raoi korean te address, tarai raoi taeka aika a manga karinaki ke ni bitaki.
- Karaua raoi tarai am bobwai imwain ae ko karaoa am bwakamwane.
- Tabeua websites a kona ni manga kanakoko nakon mwangaia n aron (WorldPay). Karaua raoi taraia bwa e mano taian sites aikai imwain ae ko karaoa am bobwai ke kabwakamwane.
- Tararuaia raoi ao uringa te password are ko a tia n rineia ibukin kamatoakin am mwakuri iaon te websites, n aron ae kakoauakin te Visa (verified by visa).
- Tuoa ana kainibaire te tia kabonakoi bwaai ao ana kainibaire naba iaon kaokakin bwaai (privacy policy and returns policy).
- Taraia bwa ko kaina raoi te sites ake ko log in nako iai ke ko register iai. Ngkana ko ti kaina am browser, e aki rang mano anne ibukin rongorongom ake ko a tia ni karin.
- Kawakin am ritiiti (receipts).
- Uringa are te bobwai ma te credit card e raoiroi riki nakon kabonganan aekaki tabeua ibukin mwakuri ni kimoa nakoim, atakina raoi ao aki kanakoan am bwai.
- Tuoa raoi am credit card ao am statements man te bangke imwin am bobwai n noria bwa e bon eti te mwaiti ae ko tiatinaki iai n akea te mwakuri ni kimoa ae karaoaki ibukin te bobwai.
- Taraia naba bwa e na iai ana antivirus mani mano raoi am kombiuta imwain ae ko online.
Riboti bwainaoraki aika a karaoaki n te kewe
Ngkana ko taku bwa ko a tia ni kaboi online am bwainaoraki ke bwaai ibukin aorakim (medical devices) aika tenan kewe, ke iai am tabeaianga ke rongorongo aika ko atai ibukia taan kabonakoi aekaki n bwainaoraki aikai, riboti nakoia bureitiman.