Kanganga
- E aki mwakuri am hardware (te katoto, e katoa tai te hard drive n aki mwakuri).
- Kamaunakin te file n tiaki te nano.
- E kimoaki.
- Te urarake, te ieka, uruaki n tiaki te nano.
- Urubwai aika a rang bubura man te virus ke te spyware.
- Kamaunakin te file inanon tain kabouakin te operating system.
Te data ae i aon am kombiuta e kona n ae kanoana am documents, tamnei, kuuna, video ao taian contacts – ao n ikotaki naba ma am software. Aia hard drives kombiuta n taai aikai a kona ni kawakini data aika a rang ni mwaiti, ao n kona naba ni karekei kanganga man buan data aikai man kabuanibwai aika a taekinaki i eta. Aikai a kona n karika te angabuaka, te rawawata, te kabane tai ao kabane mwane.
Kawakina am Data n te Aro ae Mano
Te backup e rang kabebetea uotam ibukin tararuan am data man karekean te katoto ao kawakinana n te tabo riki teuana irarikin ana hard drive am kombiuta.
A mwaiti aanga aika a tauraoi ibukin te backup n am data. Man am rinerine, ao e rang kakawaki ae ko tarai bwaai aikai:
- Kainibaire ibukin buan am data (te katoto, e kimoaki te laptop ae mena iai am data ni kabane).
- Ngkana ko back up am data i aon te external hard drive, taraia raoi bwa e kawakinaki n taabo aika a kakaokoro bwa e aonga n aki kimoaki ke uruakaki n ikotaki ma am kombiuta.
- Ngkana e kaukaki n am bwai ni backup, kabongana te password ibukin kamanoan am backups bwa e aonga n mano rongorongom aika a kakawaki.
E na karaoaki te backup ae e bwanin raoi ngkana e moan karaoaki te backup nakon am data. E na ti kakaraoaki taian backups imwina – ngkana iai files aika a tia n ibitaki ke ni karinaki imwin karaoan te kabanea ni backup. Angiin bwai ni backup n taai aikai a bon rinea bon irouia te backup ae a na kabongana.
Aanga ni Backup
Iai uoua tein karaoan te backup aika a tauraoi. Ibukin rinean are ko kan kabongana, ko riai n ataa bebeten kabonganakina, birina, boona, ao botau ma kainanom.
Hard Drives aika a kona ni Uouotaki
E a rang tawe ao materaoi kabonganakin te external hard disk ibukin kawakinan am data ni kabane. Iai rinania aika a kona n toma man kabonganakin ana USB port am kombiuta, ke a toma man am wireless network. Angia a uarereke rabwataia ngaia ae e bebete kawakinakia i tinanikun te tabo ni mwakuri.
Mwaitin te data ae a kona ni kawakini e moanaki man 320 te Gigabyte (320,000 te Megabyte) ibukin tabeua models, nakon 4 te Terabytes (4,000 te Gigabytes), ma booia e a nakon mwaitin korakoraia. Ibukin buokan ataakin mwaitin korakoraia, buburan ana data teuana te tamnei ae bon tau tamaroana ae e raweaki man te digital camera ke ana camera te tareboon, e mena i marenan 1 ao 5 te Megabytes. Mwaitin ana data te kuna ae e raweaki n te MP3 format, e mena i marenan 3 ao 8 te Megabytes. Ngaia ae e kona te hard drive ae 320 te Gigabyte korakorana ni karini 100,000 mwaitin tamnei ae a bon tau buburaia ke 64,000 mwaitin taian kuna.
Tabeua hard drives aika a kona n uouotaki iai aia ‘one touch’ feature are ko kona ni backup am data man tii taonakin teuana te bwatin, ke e bon kona ni karaoia bon irouna man irakin taai aika a tia ni baireaki.
E kakawaki bwa ko na tutuoi taian data ake ko a tia ni backup nakon am hard drive ae e uouotaki bwa a kona n reke ngkana a kainanoaki. Ko na riai n tuoa aio man kabonganakin te kombiuta ae e kaokoro n noria bwa a botau – ao ni kona n reke – n te tai are tao e a tii bua naba am kombiuta are ko kakabongana.
Karaoan te Backup i aon te Intanete (Cloud Backup)
E rang tabangaki kabonganakin te online backup (e kinaaki naba n arana ae ‘cloud backup’) ibukina bwa e rang n angaraoi, e mano ao e boraoi.
Ko kona ni karaoa te backup nakon taian data ni kabane, man teuana ke uoua documents ke tamnei nakon kanoan am kombiuta ni kabane, n akea tokin mwatin te data. Tabeua kambwana a katautaua mwaitin te data ae e kona ni kawakinaki n akea boona, ma angiin te tai ao e raraka boon te backup ngkana e raka naba mwaitin te data ae e na kawakinaki.
A rang ni mwaiti kambwana aika a karaoa te online backup. Mai buakoia bon taian internet service providers (ISPs), taan kabonakoa te software ibukin te kamanomano i aon te intanate ao kambwana n aron Apple ma ana iCloud – ao ai taan rabakau.
E a rikirake kabonganakin te cloud ibukin tiaki tii te backup ma ibukin naba kawakinakin bwaai. Aio are e kona ni karekea kaukakin am data man te kombiuta, smartphone, ke tablet n te tabo are ko mena iai n te aonnaba, ao ko aki riai n uota am data, ao e na totokoi kanganga aika a kona n reke man uouotakia.
A mano am data ngkana ko kabongana te Cloud ibukin kawakinaia ibukina bwa taian providers a back up am data ao a kawakini naba. Aio e kona totokoi kanganga aika a kona n reke man kawakinan am data i aon am kombiuta.
E kona n noraki ikai teuana te katoto n te online backup.
Buoka riki tabeua
Tai kabonganai USB memory sticks, CDs ke DVDs aika a kona n rawerawe ibukin karaoan te backup nakon am data. E ngae ngke a booraoi man angaraoi kabonganakia, e aki tau korakoraia ao a kakai bua ke kimoaki. A rang iremwe naba taian CDs ao DVDs ibukin kamwaingan am data.